Wiek nastoletni – pierwsze zauroczenia, coraz dojrzalsze spojrzenie na świat, trądzik, marzenia, imprezy… Niepotrzebne skreślić! Niestety ta choroba skóry dotyka znaczną część populacji, a szczególnie rozpowszechniona jest wśród młodzieży. Wśród czynników potęgujących jej objawy są stres, czynniki chemiczne, bakteryjne (Propionibacerium acnes), hormonalne, leki i oczywiście dieta. O ile nie zawsze łatwo ograniczyć pierwsze z wymienionych powodów, sposób żywienia można łatwiej zmienić. Jak?
Nie jest do końca zbadane jakie składniki powodują nasilenie trądziku, na każdą osobę może działać coś innego. Jednak coraz więcej argumentów przemawia za znaczeniem żywności wysoko przetworzonej i indeksu glikemicznego, a więc zawartości cukrów łatwo przyswajalnych.
W jaki sposób cukry proste wywołują wypryski? Działa to w ten sposób, że spożycie ich powoduje szybki wzrost poziomu cukru we krwi, w odpowiedzi na co trzustka wydziela insulinę. Wysokie jej stężenie we krwi powoduje następujące zmiany hormonalne: pobudzenie syntezy androgenów (pobudzających produkcję sebum), stymulację insulinopochodnego czynnika wzrostu i hamowanie syntezy białka wiążącego hormony płciowe. W wyniku tego pobudzone jest wydzielanie gruczołów łojowych i rogowacenie ich ujść.
Wiele osób stwierdza, że rezygnacja z nabiału pomaga zwalczyć trądzik. Mleko i jego przetwory powodują nieproporcjonalny do zawartości cukrów wyrzut insuliny do krwi, a także są źródłem prekursorów hormonów androgennych i czynników wzrostu. Szczególnie dużo jest informacji na temat tego, że czekolada zaostrza zmiany skórne.
Podsumowując te informacje, osobom cierpiącym na trądzik zaleca się ograniczenie źródeł cukrów prostych – wysoko przetworzonej mąki i jej przetworów, białego ryżu, cukru, słodyczy (szczególnie wyrobów czekoladowych), fast-foodów, nabiału.
Omawiając temat trądziku, zwykle koncentruje się na tym, czego należy unikać, jednak wprowadzenie do jadłospisu łagodzących wypryski pokarmów jest również ważne. Do diety warto włączyć więcej warzyw i owoców, szczególnie bogatych w witaminę A, która zmniejsza rogowacenie gruczołów łojowych. Kolejnym istotnym składnikiem są nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 o działaniu przeciwzapalnym np. w postaci oleju rzepakowego czy z orzecha włoskiego w ilości około 2 łyżek dziennie. Tak więc całkowita eliminacja tłuszczu jest mitem, jednak należy zmniejszyć spożycie kwasów nasyconych i trans.
Pomocny w trądziku może być również cynk, którego źródłem są ciemne pieczywo, jaja, sery podpuszczkowe, kasza gryczana. Najbardziej biodostępny znajduje się w produktach odzwierzęcych. Spożywanie z kofeiną ogranicza jego wchłanianie a z białkiem zwierzęcym zwiększa.
Trzeba pamiętać, że dieta nie jest głównym czynnikiem trądziku, zmiany w żywieniu mogą pomóc, ale nie w zasadniczym stopniu. Głównych zaleceń powinien przestrzegać każdy, jednak wpływ niektórych czynników może być różny zależnie od indywidualnych predyspozycji. Jeśli problem trądziku nasila się, warto udać się do dermatologa i rozpocząć terapię odpowiednimi lekami.
Bibliografia
red. Mirosław Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki¸ Warszawa 2010
Laurent Chevallier, 60 zaleceń dietetycznych w wybranych stanach chorobowych, Wrocław 2015