Ola (Ola Dębska)Dużo się mówi o glutenie i jego szkodliwości na ludzki organizm. Oprócz ostatnio pojawiającej się tendencji do wykluczania tego składnika z diety na rzecz poprawy samopoczucia, istnieją także stany chorobowe, gdzie dieta bezglutenowa jest formą leczenia, a przestrzeganie jej jest konieczne i czasami trwa do końca życia.
Jednym z takich przypadków, w których należy bezwzględnie zastosować się do diety bezglutenowej jest choroba trzewna, czyli-celiakia. Jest to stan chorobowy o podłożu genetycznym, w którym występuje trwała nietolerancja glutenu. Na skutek tej choroby dochodzi do stanu zapalnego, a w konsekwencji do zaniku kosmków jelita cienkiego. W dużym uogólnieniu celiakia powoduje upośledzenie wchłaniania niezbędnych dla składników pokarmowych oraz wszystkie możliwe skutki wynikajace z tego powodu. Objawy celiakii są bardzo zróżnicowane i często pozajelitowe co sprawia, iż większość cierpiących na tę chorobę, nie wiąże swoich objawów z układem pokarmowym, w skutek czego duży odsetek ludzi nie zostaje zdiagnozowany.
Typowymi objawami celiakii jest: przewlekła biegunka, zmniejszenie masy ciała, niedożywienie, bóle brzucha, objawy Zespołu Jelita Drażliwego, ale również : migrena, ciągłe zmęczenie, depresja, osłabienie mięśniowe, hipoplazja szkliwa zębowego, niedokrwistość z niedoboru żelaza lub witaminy B12. Występują również rzadkie przypadki postaci bezobjawowych, w których po pewnym czasie dochodzi do patologicznych zaburzeń jelitowych.
Oprócz celiakii, jako kategorycznego wskazania do stosowania diety bezglutenowej wyróżnia się również :
Alergie na gluten, w której występują dwie reakcje uczuleniowe na alergen jakim jest białko zawarte w ziarnach zbóż: natychmiastowa, a jej objawy zwykle występują nagle i są to: wymioty, biegunka, pokrzywka skórna, atopowe zapalenie skóry, obrzęk górnych dróg oddechowych a nawet wstrząs anafilaktyczny; a także reakcja uczuleniowa późna, w której objawy występują po kilku godzinach lub nawet po 1-2 dniach od zjedzeniu alergenu, a są nimi zwykle: biegunka i zaostrzenie atopowego zapalenia skóry.
Kolejnym wskazaniem do diety bezglutenowej będzie stan chorobowy, który budzi wiele kontrowersji z uwagi na szeroki wachlarz objawów mu towarzyszących, które nie do końca są specyficzne i jednoznaczne, przez co podważa się jego autentyczność . Jednakże badania potwierdzają powiązanie występujących objawów ze spożyciem glutenu. Mowa o:
Nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten(NNG). Jest to zespół objawów, który występuję po spożyciu glutenu w mniejszej lub większej ilości a jednocześnie u chorego wyklucza się celiakie oraz alergie na gluten. W odróżnieniu od celiakii, gdzie nawet bardzo mała dawka glutenu wywołuje reakcję układu immunologicznego, w NNG objawy pojawiają się w zależności od indywidualnej nadreaktywności na ilości glutenu. Liczba chorych wynosi większy odsetek niż chorujących na chorobę trzewną lub alergie, a osoby dotknięte nadwrażliwością często skarżą się na dolegliwości ze strony układu pokarmowego tj.: bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunki, uczucie ciężkości, a także przewlekłe zmęczenie, wysypki skórne, bóle kostno-stawowe, wrażenie mgły umysłowej tzw.’’foggy brain’’, depresja, afty wewnątrz jamy ustnej.
Zarówno w celiakii jak i alergii na gluten należy ściśle przestrzegać diety bez glutenu. Każde, nawet małe odstępstwo będzie skutkowało negatywną odpowiedzią organizmu. W przypadku nadwrażliwości na gluten, nie zawsze i nie każda ilość będzie powodowała niepożądane objawy. Jednkaże jego wykluczenie z diety może znacząco poprawić samopoczucie a nawet całkowicie zlikwidować wcześniejsze objawy, jest to kwestia zależna od indywidualnej reakcji organizmu na gluten.
Źródła:
- Prof. Dr. Hab. Andrzej Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Stan wiedzy na rok 2010. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2010, s. 856-858
- Grażyna Konińska, Anna Marczewska i Małgorzata Źródlak, Celiakia i dieta bezglutenowa. Praktyczny poradnik. Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, Wydanie XI, Warszawa 2015, s.11, 26-28
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25701700